Ο ΝΙΚΟΣ ΖΟΥΛΦΑΣ ΕΕΝΑ ΑΚΟΜΗ ΘΥΜΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΤΟΥ ΣΟΥΡΛΑ ΜΕ ΔΥΟ ΑΝΗΨΙΑ ΠΡΙΝ ΤΟ 1940 ΝΑ ΠΩΣ ΑΠΑΛΛΑΧΤΗΚΑΝ ΟΙ ΑΡΧΗΓΟΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΡΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΤΟΥΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΓΙΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΓΕΕΡΜΑΝΟΙΤΑΛΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ 1940 1944
Της Βασιλικής Λάζου – Δρα Ιστορίας Παντείου Πανεπιστημίου, Hot Doc
History
Τον Φεβρουάριο 1945, η Συμφωνία της
Βάρκιζας σηματοδότησε σε πολιτικό επίπεδο αυτό που είχε συντελεστεί μερικές
εβδομάδες νωρίτερα στο στρατιωτικό: την ήττα του ΕΑΜ στα Δεκεμβριανά και την
υπερίσχυση με τα βρετανικά όπλα των αστικών πολιτικών δυνάμεων. Διακηρυγμένος
σκοπός της Συμφωνίας ήταν να τεθούν το πλαίσιο και οι προϋποθέσεις για την
ομαλή δημοκρατική εξέλιξη, την ισοτιμία, τη δημοκρατία, την ελεύθερη εκδήλωση
των πολιτικών φρονημάτων των πολιτών, τον σεβασμό των ατομικών ελευθεριών και την
κατάργηση κάθε ανελεύθερου μέτρου.
Πριν ωστόσο ακόμη στεγνώσει το μελάνι από την υπογραφή της, η Συμφωνία
καταπατήθηκε, παρόλο που το ΕΑΜ τήρησε τις δεσμεύσεις του και παρέδωσε τον
αριθμό των όπλων που είχε συμφωνηθεί. Οι παραβιάσεις δεν αφορούσαν μόνο το
ζήτημα της αμνηστίας, αλλά επεκτάθηκαν σε όλα τα σημεία: ενεργοποίηση ενός
αντικομουνιστικού νομοθετικού οπλοστασίου, όπως το Ιδιώνυμο 1, καταστροφή των τυπογραφείων και
περιορισμοί στην κυκλοφορία του αριστερού Τύπου, παρεμβάσεις στο συνδικαλιστικό
κίνημα, παρωδία της δίκης των δωσίλογων, δικαιολόγηση της δράσης των Ταγμάτων
Ασφαλείας και εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού από κάθε ΕΑΜικό στοιχείο.
Το ζητούμενο για τους νικητές των Δεκεμβριανών και τους Βρετανούς πάτρονές τους
ήταν η ανασύνθεση των αστικών πολιτικών σχέσεων που είχαν διαρραγεί στην
Κατοχή. Καθώς τα παραδοσιακά αστικά κόμματα δεν είχαν προλάβει να
ανασυγκροτηθούν ούτε μπορούσαν να αρθρώσουν επαρκή ιδεολογικό λόγο, εναλλακτικό
στο ΕΑΜ, αναζητήθηκαν άλλα, μη πολιτικά μέσα, τα οποία θα οδηγούσαν στο
επιδιωκόμενο αποτέλεσμα: την παλινόρθωση του προπολεμικού στάτους κβο και
την εξουδετέρωση της ΕΑΜικής επιρροής.
Την παράδοση των όπλων από τον ΕΛΑΣ
ακολούθησε μια αιματηρή καταστολή με χαρακτηριστικά τρομοκρατίας, που έμεινε
γνωστή ως Λευκή Τρομοκρατία. Στο στόχαστρο τέθηκαν όσοι είχαν μετάσχει στην
ΕΑΜική αντίσταση και στήριζαν πολιτικά το ΕΑΜ και τις οργανώσεις του. Σκοπός
ήταν η αλλαγή του πολιτικού τους φρονήματος καθώς το ΕΑΜ, αν και είχε
ηττηθεί στρατιωτικά στη μάχη της Αθήνας, διατηρούσε ακμαίες τις πολιτικές του
δυνάμεις.
Οι παρακρατικές συμμορίες που συγκροτήθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα σε όλη την
επικράτεια ανέλαβαν αυτό που θα χαρακτηρίζαμε ως βρόμικη δουλειά. Στην
ουσία έκαναν αυτό που δεν μπορούσαν να κάνουν φανερά εξαιτίας των
δεσμεύσεων της Βάρκιζας, των βρετανικών περιορισμών και της κατακραυγής της
διεθνούς κοινής γνώμης οι επίσημες κρατικές αρχές οι οποίες ήταν
υποχρεωμένες να διατηρήσουν μια επίφαση νομιμότητας. Λειτούργησαν ως μηχανισμός αναδιανομής της πολιτικής
εξουσίας, υποκαθιστώντας την επίσημη κρατική εξουσία χωρίς να υπόκεινται σε
κανένα περιορισμό και έλεγχο.
Το αντιΕΑΜικό μέτωπο συγκροτούσαν όσοι είχαν συνεργαστεί με τους κατακτητές ή
είχαν επωφεληθεί οικονομικά από τις κατοχικές συνθήκες: μαυραγορίτες και
δωσίλογοι που εξαρτούσαν την κοινωνική τους επιβίωση από την ατιμωρησία που
τους εξασφάλιζαν οι μετακατοχικές κυβερνήσεις, πάσης φύσεως ακροδεξιά και
φιλομοναρχικά στοιχεία, πρώην μέλη Ταγμάτων Ασφαλείας, ακόμα και κοινοί ληστές.
Μαζί τους ήταν όσοι συγκρούστηκαν με το ΕΑΜ για διάφορες αιτίες κατά τη
διάρκεια της Κατοχής καθώς και συγκροτημένα κέντρα παραεξουσίας στους κόλπους
του στρατού και των σωμάτων ασφαλείας. Μια σειρά από φιλομοναρχικές οργανώσεις
συγκροτήθηκαν στην Αθήνα και τις επαρχιακές πόλεις, όπως η X και η ΕΒΕΝ,
οι οποίες αποτέλεσαν εκτός από φορείς προπαγάνδας και τις ομάδες κρούσης. 2
Στην ύπαιθρο το Γενικό Επιτελείο Στρατού κατέγραφε
πολυπληθείς παρακρατικές συμμορίες:
Α) Στην Πελοπόννησο: Στην Καλαμάτα ο
Μαγγανάς, στη Λακωνία ο Κατσαρέας
και μετά τον θάνατό του ο Γερακάρης και ο Καμαρινέας.
Β) Στη Στερεά Ελλάδα και στη Θεσσαλία, ο Σούρλας (Ανατολική Θεσσαλία), οι Καλαμπαλίκης,
Βελέτζας, Ταμπούρος, Τσαντούλας (Δυτική
Θεσσαλία). Οι Κουμουμτζής, Μαϊμάνης και Μπίζης (Καλαμπάκα, Τρίκαλα και Κόζιακας) και ο Βουρλάκης (Λαμία).
Γ) Στην Ηπειρο και Λάκκα Σούλι: οι Κολιοδημήτρης, Μπαλούμπας,
Κάτσιος, Πανταλέων (Θεσπρωτία).
Δ) Στη Μακεδονία: ο Τσαούς-Αντών
(Δράμα), οι Κάπας και
Βαγγέλης (Χρυσούπολη - Καβάλα). |