ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΠΑΛΙΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΤΡΙΗΜΕΡΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΩΝ ΠΑΠΠΟΥΔΩΝ ΜΟΥ, ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ .ΚΑΠΟΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ ΣΥΝΟΔΕΥΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΒΒΑΝΑΚΗ

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΑΡΚΕΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΚΔΡΟΜΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΚΡΥΧΩΡΙ  ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΟΛΙΟΥ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

ΧΟΡΟΣ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΟΛΙΟΥ ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΗ ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ ΠΑΝΗΓΥΡΙΟΥ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

ΧΟΡΟΣ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ 

ΜΕ ΦΙΛΟΥΣ ΠΕΡΙΒΟΛΙΩΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΟ 2013

                            

Περιβόλι 1890.Το κείμενο είναι του ιστορικού Γιώργου Σαββανάκη

Το χωριό Περιβόλι είναι ένα από τα πιο ονομαστά βλαχοχώρια του νομού Γρεβενών, χτισμένο σε υψόμετρο 1200-1400μ. περίπου. Βρίσκεται 45 χλμ. Νοτιοδυτικά της πόλης των Γρεβενών στο σημείο όπου ενώνεται η Ήπειρος με τη Δυτική Μακεδονία. Οι κάτοικοι εδώ και αιώνες ακολουθούν τον ημινομαδικό τρόπο ζωής, το χειμώνα δηλαδή, εξαιτίας του ψύχους και της ελλείψεως βοσκοτόπων, εγκαταλείπουν το χωριό και κατευθύνονται στα χειμαδιά, στις πεδιάδες κυρίως της Θεσσαλίας. Ειδικότερα, τους εντοπίζουμε σε περιοχές όπως το Βελεστίνο, που αποτελεί ιστορικά τον κυριότερο τόπο χειμερινής τους διαμονής, το Μικρό Περιβολάκι, χωριό το οποίο κατοικείται εξ’ ολοκλήρου από Περιβολιώτες, τα Κανάλια, η Αγία Παρασκευή Βόλου, ο αρχικός πυρήνας της οποίας αποτελούνταν από Περιβολιώτες, καθώς και στην πόλη του Βόλου.Επίσης, Περιβολιώτες βρίσκουμε εγκατεστημένους σε χωριά του νομού Λαρίσης, όπως το Αργυροπούλι, το Νέο Περιβόλι, τα Μύρα, το Καλοχώρι, το Χειμάδι, ο Νέσσων, το Μακρυχώρι, η Αγναντερή. Επιπλέον, Περιβολιώτες κατοικούν στα χωριά Σκυλίτσι, Σταυρός και Διαβατό, κοντά στη Βέροια, ενώ πολυάριθμη είναι και η παρουσία τους σε αστικά κέντρα όπως τα Γρεβενά, τα Τρίκαλα (στη συνοικία Κουτσομύλια), η Θεσσαλονίκη και η Αθήνα.

Ιδρυση του χωριού, δημογραφική εξέλιξη, έξοδοι.

Η ίδρυση του χωριού τοποθετείται αρκετούς αιώνες πριν αλλά δεν υπάρχουν ασφαλείς πληροφορίες που θα μας επέτρεπαν να αναφερθούμε σε κάποια συγκεκριμένη χρονολογία. Ο Φρανσουά Πουκεβίλ (1770-1838), ο οποίος επισκέφτηκε το Περιβόλι στις αρχές του 19^ου αι., μας διασώζει μία παράδοση που άκουσε από τους προύχοντες του χωριού, σύμφωνα με την οποία το χωριό υπήρχε και είχε μάλιστα προνόμια ήδη από την βυζαντινή περίοδο. Συγκεκριμένα γράφει  «Το Περιβόλι ανήκει στο Βακούφ-Χανέ της Κωνσταντινουπόλεως, ενώ η Αβδέλλα και η Σμίξη υπάγονται στα Γρεβενά, τα οποία υπάγονται στο σαντζάκιο του Ρούμελη Βαλεσή. Αυτός ο τρόπος υπαγωγής είχε καθορισθεί από πολύ παλιά, από την εποχή της κατακτήσεως, που από τότε δεν άλλαξε παρά μόνο ως προς το ποσό και το είδος του φόρου. Γιατί πριν από εκείνη το Περιβόλι, αντί να πληρώνει (τους φόρους) στον ταμία του κρατικού Θησαυροφυλακίου, ήταν μια από τις προικοδοτήσεις της εκκλησίας της Αγίας Σοφίας, ενώ τα άλλα χωριά πλήρωναν τους φόρους τους στον Καίσαρα, μέσω του διοικητού του Θέματος της Μακεδονίας.»

Οι προφορικές παραδόσεις αναφέρουν ότι το χωριό προήλθε από τη συνένωση εφτά μικρότερων οικισμών, οι οποίοι ήταν οι εξής : Καρίτσα, Χράπα, Μπιθούλτσι, Μετόχι Αγ. Τριάδος, Αλμπασαράς, Παλιόκαστρο, Παλιομανάστηρο (Αγ. Λουκάς). κρίνοντας με βάση την πληθυσμιακή ενίσχυση και ανάπτυξη των ορεινών οικισμών κατά τον 16ο και 17ο αιώνα, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι πιο ανίσχυρες ημινομαδικές εγκαταστάσεις, που ήταν διάσπαρτεςστις κοιλάδες που σήμερα βρίσκονται μέσα στα όρια της κοινότητας Περιβολίου ,αποφάσισαν να συνενωθούν και να ενσωματωθούν στον οικισμό που βρισκόταν στη τοποθεσία του σημερινού χωριού.

Η ακμή του χωριού τοποθετείται σίγουρα κατά τον 18^ο και κυρίως τον 19^ο αι. όταν και η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας αλλά και των μεταφορών και του εμπορίου έδωσε οικονομική και πολιτισμική ώθηση στο χωριό. Δημογραφικά στοιχεία για εκείνη την εποχή έχουμε βέβαια μόνο κατά προσέγγιση. Ο Γκουστάβ Βέιγκαντ (1860-1930) αναφέρει το 1889 ότι από τις 500 οικογένειες του χωριού είχαν ανέβει εκείνο το καλοκαίρι μόνο οι 200. Η ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα (1881) και η χάραξη των συνόρων σίγουρα επηρέασε την εξέλιξη του οικισμού. Οι τελωνειακοί φραγμοί, οι φόροι, τα έξοδα για την έκδοση διαβατηρίων αλλά και ο καλύτερος έλεγχος από τη μεριά των ελληνικών αρχών, που καθιστούσε σχεδόν αδύνατη τη φοροδιαφυγή, οδήγησε αρκετούς Περιβολιώτες να παραμείνουν για όλο το έτος στα χειμαδιά και τελικά να εγκατασταθούν μόνιμα στη Θεσσαλία.ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΟ 1976

                                   

Εκείνη την εποχή θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι ιδρύθηκε και ο ορεινός οικισμός Κορομηλιά στις πλαγιές του Κόζιακα. Εκεί κυρίως πηγαίνουν Περιβολιώτες από τα Τρίκαλα και την Καλαμπάκα. Οι Wace και Thompson στις αρχές του 20^ου αι. αναφέρουν ότι και οι 200 οικογένειες των Περιβολιωτών που βρίσκονται στα Τρίκαλα ξεκαλοκαιριάζουν στην Κορομηλιά.

Την ίδια περίπου χρονική περίοδο ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση μιας ομάδας Περιβολιωτών που έψαξε νέα θερινά λιβάδια σε περιοχές μακριά από το Περιβόλι και έτσι σταδιακά διέκοψε τις σχέσεις της με το χωριό. Συγκεκριμένα, μέχρι το 1877 η κτηνοτροφία στο Περιβόλι αυξήθηκε τόσο πολύ που τα λιβάδια του χωριού δεν επαρκούσαν για να καλύψουν τις ανάγκες των κοπαδιών. Τότε μία ομάδα Περιβολιωτών έψαξε για νέες θερινές βοσκές και έφτασε στην περιοχή της Ρέσνας και του Ιστόκ στη σημερινή Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας. Στην περιοχή αυτή δημιούργησαν δύο νέους οικισμούς, τα επάνω και κάτω Καλύβια, όπου και περνούσαν τα καλοκαίρια τους. Η ζωή τους συνεχίστηκε ακολουθώντας τα ήθη και έθιμα του Περιβολίου, αλλά οι δεσμοί τους με το χωριό καταγωγής χαλάρωσαν με την πάροδο του χρόνου. Οι οικισμοί διατηρήθηκαν μέχρι το 1929. Τότε απομακρύνθηκαν από αυτούς τους θερινούς οικισμούς, καθώς δεν αποδέχτηκαν τη σερβική υπηκοότητα. Έπειτα εγκαταστάθηκαν μόνιμα στα χωριά της Λάρισας (Καλοχώρι, Χειμάδι, Νέσσων) και της Ημαθίας (Παλιό Σκυλίτσι, Σταυρός, Διαβατός) εγκαταλείποντας σταδιακά την τακτική της μετακινούμενης κτηνοτροφίας και αναζητώντας νέες επαγγελματικές διεξόδους.ΜΙΑ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΟΛΙΟΥ ΤΟ 2007

Αντίστοιχες μετακινήσεις που οδήγησαν ένα τμήμα του πληθυσμού στην απομάκρυνση από το χωριό παρατηρούνται και σε προγενέστερες περιόδους. Ειδικότερα, κατά τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα, πολλές οικογένειες από τα βλαχοχώρια των Γρεβενών αναγκάστηκαν να αναζητήσουν νέα χειμαδιά αλλά και νέες θερινές βοσκές στις περιοχές της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας. Ένα ποσοστό των κατοίκων των χωριών Σέλι (Όρος Βέρμιο) και Μεγάλα Λιβάδια (Όρος Πάικο) είναι Περιβολιώτες που εγκατέλειψαν το χωριό εκείνη την εποχή. Στο Σέλι κατευθύνθηκε ο τσέλιγκας Μποζίνης με πενήντα οικογένειες, ενώ στα Μεγάλα Λιβάδια ο Μπουικλής. Επίσης οι Βλάχοι της Άλλης Μεριάς του Βόλου, οι περισσότεροι εκ των οποίων έλκουν την καταγωγή τους από το Περιβόλι, διατηρούσαν, μέχρι το 1889 τουλάχιστον, την ανάμνηση ότι είχαν εγκατασταθεί στα ριζά του Πηλίου όρους την εποχή του Αλή Πασά. Τέλος, στο χωριό Μπαχτσές του Βόλου (εκεί που είναι σήμερα η συνοικία του Αγίου Γεωργίου Μπαξέδων) εγκαταστάθηκαν μόνιμα, μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα, περίπου πενήντα οικογένειες Περιβολιωτών, που εγκατέλειψαν τον ημινομαδικό τρόπο ζωής.

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΕΡΙΒΟΛΙΟΥ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΜΕΝΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΠΡΟΕΔΡΙΑΣ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ  ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΚΑΙ ΦΙΛΟΥ ΛΑΚΗ ΖΙΟΜΠΟΥΡΑ

ΧΟΡΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΚΙΝΙΚ ΤΟ 2012

ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΚΙΝΙΚ ΤΟ 1976

ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΚΙΝΙΚ ΤΟ 201

ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΓΑΛΟ ΧΟΡΟ ΣΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ''ΚΙΝΙΚ'' ΤΟ 2012

 

Μακρυχώρι Λάρισας

ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΤΟ 1967.ΧΟΡΟΣ ΣΤΟ ''ΚΙΝΙΚ''. ΣΤΗΝ ΠΑΡΕΑ ΠΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟ ΧΟΥΡΧΟΥΜΠΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΟΥ ΣΤΕΡΓΙΟΣ,ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΜΠΕΛΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΒΑΣΙΛΗ ΣΑΙΤΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΑΒΒΑΝΑΚΗ. Τρομερό πλήγμα δέχτηκε το χωριό κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής. Τον Οκτώβριο του 1943 τα ναζιστικά στρατεύματα, τα οποία ενεργούσαν στο πλαίσιο της επιχείρησης « Πάνθηρας», βρήκαν σημαντική αντίσταση από δυνάμεις του ΕΛΑΣ στο Περιβόλι. Μάλιστα στο Περιβόλι σημειώθηκε και η μοναδική στρατιωτική επιτυχία των δυνάμεων της αντίστασης ενάντια στην επιχείρηση «Πάνθηρας». Αποτέλεσμα της συμπλοκής ήταν να σκοτωθούν πέντε γερμανοί στρατιώτες. Σε αντίποινα οι Γερμανοί προχώρησαν στην ολοκληρωτική πυρπόληση του χωριού. Το χωριό καταστράφηκε ολοσχερώς. Μόνο η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου σώθηκε από τη μανία των ναζί, διότι ο Άγιος Γεώργιος θεωρείται ο προστάτης των ενόπλων Δυνάμεων της Γερμανία